MONOBLOK PARAFUDR
Alçak Gerilim tarafında parafudrların teknik şartnamelerde yer almasının yaygınlaşmasıyla birlikte hem kavram kargaşaları ortaya çıkmakta, hem de neyin neden yapıldığıyla ilgili veriler, doğru bilinen yanlışlar ile birlikte ortaya çıkmakta…
Parafudr tiplerinde henüz hangi tip parafudr, hangi topraklama çeşidine göre nereye uygulanmalı sorusu bitmemişken, şimdi birde monoblok mu kartuşlu tip mi olmalı sorusu gündeme geldi. Aslında en kolayının, bu konuda piyasa tecrübesi bu kadar azken, her ikisininde yaygın kullanımı gözlemlenip, artı ve eksi yönleri araştırılarak ya bir tercih yapılması yada yine serbestlik bırakılması başta rekabet olmak üzere her açıdan daha uygun gibi görünüyor.
Parafudrlar ile ilgili en önemli kabul görmüş yanlış bilgi, kartuşlu tip parafudrların işlevsel kabiliyetleri sonrası kartuşlarının değiştirilerek normal parafudr kabiliyetlerinin devam etmesidir ki, bu bilgi tamamen yanlıştır.
Kartuşlu Tip Parafudr ve Monoblok Parafudr
Kartuşlu tip parafudrlarda genellikle yeşil olan şerit, yerini kırmızıya bıraktığında kartuşun işlevini yerine getirdiği ve yenisi ile değiştirilerek panoda yer alması gibi bir olasılık, neredeyse sadece parafudr kartuşunun zamanla kırmızıya dönmesi kadar zayıftır. Çünkü parafudrlar, özellikle yıldırım darbelerinde gövdeleriyle birlikte hasar görürler ve tümden değişimleri gerekmektedir.
Monoblok parafudrlar ise vaad ettikleri işevsel kabiliyet ve dayanım kapasiteleri açısından, kartuşlulara göre hem daha uzun süre aktif durumda kalabilmekte, hem de zarar görmeleri durumunda kullanıcı ile muhataplık seviyeleri uzun süreler devam edebilmektedir.
Her iki parafudr tipinde de şalt malzemelerin garanti konusundan muaf olmalarından dolayı bir sorumlulukları yok gibi görünse de, monoblok parafudru zarar görmüş bir son kullanıcı tedarikçisi ile iletişime geçip yenisini isteyebilmektedir. Kartuşlu tip parafudr da ise, kartuşun kırmızıya döndüğünü haberleşme kontağı ile haber almadıysa ya çok uzun süreler görmeyecek, yada kartuş sarf malzeme gibi göründüğünden ücretsiz talep etmesi imkansızlaşacaktır. Tabi ithalatçı, yeterince kartuş ithal etmişse, yani parasıyla bile kartuş bulması bazen imkansızdır.
Parafudr Standardı
Aslında herşey ilk düğmenin yanlış iliklenmesi ile tüm düğmelerin yanlış iliklenmesi gibi başlıyor. Şöyle ki; parafudr standardı yani EN-61643-11 incelendiğinde:
- Parafudr sınıflarına göre B sınıfında 2,5kV-100kA’den, D sınıfında 1kV-5kA darbe testi uygulanır ve parafudrun bu darbeyi mükemmel topraklamaya iletirken sağlam kalıp kalmadığı test edilir. Yani cihaz ve sistem koruması için alınan parafudr sağlamsa, cihazlar yansa bile o parafudr testten geçmiş ve kullanılabilir durumdadır.
- Topraklamanın zayıf olması yada eksik olması durumunda parafudrun iletime geçme şansı yoktur ve parafudr sağlam olduğu için, yine sistem ve cihazların zarar görmesi standarda göre sorun değildir.
Parafudrlar EN-61643-11 standardına göre yukarıda belirttiğimiz şekilde test ediliyor ve koruma ile ilgili neredeyse hiçbir sorumlulukları yok. Böyle olunca da doğal olarak, panoya şartnameye uygun bir parafudr takıldıktan sonrasının pek önemi yok. İster kartuş kırmızıya dönsün, ister parafudr çalışmasın. Sadece parafudr kaynaklı bir yangın çıkmaması gerekiyor, onu da parafudr önüne bir NH sigorta koyarak devreden çıkardınız mı sorun çözülmüştür. İsterse yapı, bina, işletme yada herhangi elektrikle çalışan bir yer yansın, sorumluluk yoktur.
Belki çok acı ama anlatılmaya çalışılan tüm bu bilgiler piyasa oyuncusu tüm ithalatçı ve panocular tarafından biliniyor. Esas bilmesi gerekn proje firmaları ve teknik şartname hazırlayan otoriteler ise kullanım yaygınlaştıkça ve biz yazdıkça öğreniyorlar. Başta inanmasalar bile gördükçe harekete geçiyorlar. Uluslararası birçok şartnamede de bize doğal olarak şüpheyle yaklaşan firmalar artık en azından bize danışarak çözüm üretmeye başladılar.
Şimdi gelelim esas konumuza; Türkiye’de %87,87 yerlilik oranıyla bu iki madde için TSE’de özel olarak test yaptırmış, yani hem darbe testi sırasında paralelde yük bulundurarak korunduğunu ispatlamış, hem de topraklamanın iyi olmaması bir yana, hiç topraklama olmasa bile koruma kabiliyeti sunan bir üretici var:TRIMBOX.
Trimbox, alçak gerilim tüm sınıflarda parafudr, yeni nesil parafudr, 12V-1500V arası tüm değerlerde DC parafudr, AC yada DC kullanılabilen parafudr, hem AC hem DC aynı anda kullanılabilen AC-DC parafudr ve Nötr-Toprak Regülatörleri üretiyor.
Trimbox parafudrlar piyasadaki tüm monoblok yada kartuşlu parafudrların zarar gördüğü darbelerde zarar görse bile esas işi olan yükü koruduğu halde ücretsiz değiştiriliyor ve ayrıca yeni nesil parafudrlarda gold modellerinde nötr kopmasına karşı kaçak akım rölesiyle birlikte sınırsız koruma kabiliyeti sunuyor.
Şimdi siz söyleyin; bir parafudrun kartuşlu yada monoblok olması mı önemli, yoksa bu kabiliyetleri sunması mı?
